By 
Dr. Kerry Emanuel tarafından yapılan yeni araştırmaya göre önümüzdeki yıllarda kasırgalar daha sık ve şiddetli olacak.
Sandy Kasırgası Amerika’nın doğu sahilinde yer alan şehirlerde tahribata neden oldu. Fotoğraf: ScottEisen/REUTERS
paylaşmak için tklynz / click for to share
Bildiğimiz üzere iklim üzerinde yaptığımız değişiklikler hava durumunu hali hazırda etkiliyor ve etkilemeye devam edecek. Bu etkilerin bazıları gözlemlemek ve ölçümlemek oldukça kolay. Örneğin bazı bölgelerde kuraklıklar daha sert ve uzun sürerken diğer bölgelerde tam tersi olarak yağış miktarı şiddetli hava patlamaları ile artıyor. Öncelikle artan sıcaklıklar buharlaşma oranlarını arttırıyor ve sonucunda kuraklık oluşuyor. İkincisi artan sıcaklıklar atmosferde oluşan su buharını arttırıyor ve bu da daha şiddetli yağmur ve kar yağışları ile sonuçlanıyor. Hali hazırda kurak olan bölgelerde ilk madde baskın gelirken, sulak bölgelerde ise ikinci madde önem kazanıyor.
Birbiriyle yarışan bu etkilere rağmen bilim insanları kuru ve sulak modellerde olan değişimleri küresel olarak belirleyebiliyor ve bunların insan eliyle yaratılan emisyonların sonucu olduğu ortaya çıkıyor.
Diğer hava modellerinde kanıtlar bu kadar okunabilir değil. Örneğin hortumla üzerindeki gözlemlerimiz kategorik sonuçlara varmaya yetecek kadar iyi değil. Hortumlar üzerine Amerika’da güvenilir kayıtlar 1950li yıllarda tutulmaya başlandı ama o tarih itibariyle gözlemleme araçlarında yapılan iyileştirmeler uzun dönemli analizleri zorlaştırdı.
Benzer bir durum kasırga ve siklonlar için de geçerli. Şu anda bu tip fırtınaları gözlemleme ve ölçme konusunda daha yeterliyiz. Bu yüzden bu tip fırtınalardaki artışın küresel ısınma kaynaklı mı yoksa gelişen ölçülerden kaynaklı mı- ya da her ikisi birden mi-olduğunu incelemek zorundayız. Benzer bir örnekle; Amerika’da son zamanlarda gerçekleşen yıkıcı kasırgalarda oluşan yıkımlar kasırgaların artan şiddetinden mi yoksa yıkım bölgelerinde artan altyapılar sebebiyle miydi?
Kızılötesi emisyon görüntüsü Sanba Tayfunu, 2012
Bu soruları cevaplamakta yardımcı olacak araç iklim modelleridir. İklim modelleri görsel gerçekliği olan bilgisayar programlarıdır. Bu programlara bugünkü durum (rüzgar hızı, sıcaklık, basınç vb.) bilgileri girilerek gelecekte olabilecekler üzerine tahminlerde bulunulur. Bugünkü hava durumu tahminleri de benzer tahmin araçları kullanılarak yapılıyor. Bazı yönlerden “iklim” bilgisayar programları ve “hava durumu” programları birbirinden farklı da olsa gözle görülür benzerlikler mevcut. Hava durumu programlarında bölgesel olarak kısa vadelitahminler yapılıyorken, iklim programlarında daha büyük ölçekli iklim modellerinde uzun vadeli tahminler yapmak amaçlanıyor.
O halde bilgisayar programları kasırga/siklon meselelerine nasıl cevap verebilir? Program yardımıyla bir bilim insanı “eğer” senaryoları oynayarak gelecek fırtınaların nasıl değişeceğini görebilir. Eğer sera gazı salım artarsa? Eğer okyanus sıcaklıkları yükselirse? Eğer rüzgâr hızı değişirse? Bunlar kasırgaların sayı ve şiddetini nasıl etkileyecek?
Çok yeni olarak, dünyanın en tanınan iklim bilimcilerinden MIT profesörü Dr. KerryEmanuel tarafından hazırlanan yayında, Dr. Emanuelküresel bilgisayar simülasyonlarını daha bölgesel simülasyonlar ile kombine ederek gelecek fırtınaların gelişimlerini incelendi. Buldukları ise şaşırtıcıydı. Bulgularına göre gelecek yüzyılda fırtınalar daha sık ve daha güçlü olacak, fırtınalar sebebiyle oluşacak güç kaybı ise 50% artacak. Özellikle ilginç olan diğer nokta ise hem şiddetli hem de daha zayıf siklonlarda olacak artış.
Dr. Kerry Emanuel, MIT
Dr. Emanuel’ekasırgılarla ilgili mevcut çıkarımlarını sordum ve aşağıdaki cevapları aldım:
- Yüksek yoğunluklu tropik siklonlar oluşma oranı (Safir-Simpson kategorisi 3-5) artacak ve bu fırtınalarda oluşacak yağış oranı artacak ve tatlı su baskınları potansiyelini arttıracak. Emanıel’e göre bu değişiklikler illa şu anda tropik siklonların geliştiği ve gerçekleştiği yerlerde olmayabilir. Ve hatta diyerek ekleyen Emanuel bazı bölgelerde aktivitenin artacağı bazı bölgelerde azalacağını, modellerin bölgesel değişiklikler ile uyuşmadığını söylüyor.
- Emanuel’in çalışması zayıf fırtınaların (tropikal fırtınalar ve Cat 1-2 fırtınaları) daha sık yaşanacağını öngörürken uzmanlar bu konuda hem fikir değil.
- Fırtınaların büyüklüğü ile ilgili çok az çalışma yapıldığını yazan Emanuel, yapılan küçük çaplı çalışmalarda fırtına büyüklerinin küresel ısınmayla artacağı öngörüldüğünü belirtiyor. Bu tropikal siklon felaketlerinde büyük ölümlere yol açan fırtına dalgaları üstünde büyük bir etkiye sebep olabilir.
Dr. Emanuel haklı olabilir mi? Bunun için bekleyip göreceğiz. Tek bildiğimiz geçmişte birçok kere haklı çıktığı ve ben ona karşı bahse girmek istemiyorum. Bütün bunlar akademik çalışmalar olabilir ama içlerinde insan etkisi var. Sadece etrafınızda son dönemde olan Katrina, Sandy, Irene, Isaac, Ike, Rita, Wilma, Charley, Ivan, Andrew gibi kasırgalardan etkilenenlere sorun, o zaman anlayacaksınız.
Haberin orjinali: theguardian.com/global-warming-future-of-storms
Çeviren: Gizem Hasırcıoğlu
(Yeşil Gazete, Guardian)
Comments